Jaar: 2013

Promotie Jan van Zaane: alcoholgebruik en bipolaire stoornis

Geplaatst op door Matthijs

Op woensdag 16 oktober 2013 zal Jan van Zaane, psychiater bij GGZinGeest/VUmc in Hoofddorp, aan de Universiteit van Groningen promoveren op het proefschrift “Bipolar Disorder and Alcohol, double trouble or just co-occurrence?”. De promotie vindt plaats om 12.45 uur in het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen, Broerstraat 5 te Groningen.

Amerikaans onderzoek stelt keer op keer: alcohol verergert het verloop van bipolaire stoornissen. Jan van Zaane (GGZ inGeest) spreekt deze bevinding in zijn promotieonderzoek tegen. Zelfs overmatig alcoholgebruik heeft geen negatief effect op het verloop van bipolaire stoornissen, mits patiënten hun medicatie trouw blijven innemen.

Naar schatting vijftig procent van de patiënten met een bipolaire stoornis kampt ook met een alcohol- en/of drugsverslaving. Het onderzoek van Van Zaane richtte zich daarom op twee hoofdvragen: de betrouwbaarheid van een veelgebruikt screeningsinstrument (de Mood Disorder Questionnaire, MDQ) om vast te stellen welke patiënten met een verslaving een bipolaire stoornis hebben en het effect van gematigd en overmatig gebruik van alcohol op deze ziekte.

De uitkomsten zijn voor beide vragen opmerkelijk. Zo concludeert Van Zaane dat de MDQ, een betrouwbaar instrument in poliklinieken voor stemmingsstoornissen, in de verslavingszorg juist geen goed beeld geeft van wie er wel of niet een bipolaire stoornis heeft. Patiënten die positief scoren, blijken vaak een andere diagnose dan een bipolaire stoornis te hebben.

Ook vond Van Zaane, in onderzoek onder drie groepen patiënten met een bipolaire stoornis (niet-drinkers, gematigde en excessieve drinkers) geen negatief effect van alcohol op het verloop van de ziekte. Dat is in vergelijking met andere onderzoeken een opmerkelijke uitkomst, die door verschillende factoren verklaard kan worden. De belangrijkste verklaring vormt volgens Van Zaane evenwel het trouw blijven innemen door patiënten van hun medicatie.

Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen wordt Chapter van de ISBD

Geplaatst op door Matthijs

Met ingang van mei 2013 is het Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen (KenBiS) officieel een afdeling (chapter) van de International Society for Bipolar Disorders (ISBD). De toetreding tot de ISBD betekent een belangrijke internationale erkenning voor de plaats die het KenBiS inneemt als het belangrijkste expertisecentrum op het gebied van bipolaire stoornissen in Nederland. De Engelse naam van het kenniscentrum is Dutch Foundation for Bipolar Disorders.

Het nationale netwerk waaruit het KenBiS bestaat, een gezamenlijk initiatief van diverse instellingen voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en enkele universitaire instellingen met een speciale expertise op het gebied van de bipolaire stoornis, het Trimbos Instituut en de patiëntenvereniging Vereniging voor Manisch-Depressieven en Betrokkenen (VMDB), kan haar expertise uitbreiden en verdiepen door de internationale samenwerkingsverbanden met de andere, bij de ISBD aangesloten, instellingen en netwerken.

Het KenBiS stelt zich ten doel om in Nederland de zorg voor mensen met een bipolaire stemmingsstoornis te verbeteren, en kennis over deze aandoening te vergaren, te
ontwikkelen en te verspreiden. Dit betreft zowel de diagnostiek en behandeling van de bipolaire stoornis, als ook kennis gericht op het verbeteren van het welzijn van de patiënt en diens maatschappelijk functioneren. Het KenBiS zal deze kennis beschikbaar stellen aan behandelaars, patiënten en andere betrokkenen, en aan maatschappelijke organisaties, en de implementatie van deze kennis in de praktijk bevorderen.

Deze doelstelling wordt in belangrijke mate gedeeld met de doelstelling van de ISBD. Vele individuele betrokkenen bij het KenBiS waren reeds lid van de ISBD, die in de periode 2012-2014 wordt voorgezeten door de Nederlandse emeritus hoogleraar Willem Nolen. Het lidmaatschap van het KenBiS als afdeling van de ISBD zal het mogelijk maken om ook in internationaal verband bij te dragen aan de diagnostiek, behandeling en de kwaliteit van leven van mensen met een bipolaire stoornis.

isbd

Benno Haarman wint Dr. Samuel Gershon Award

Geplaatst op door Matthijs

Tijdens de 10e International Conference on Bipolar Disorders, welke plaatsvond van 12-16 juni 2013 in Miami Beach, was Benno Haarman één van de 4 winnaars van de Dr. Samuel Gershon Award. Benno Haarman is als psychiater werkzaam bij het Universitair Medisch Centrum in Groningen en doet als promovendus onderzoek naar de relatie tussen het immuunsysteem en bipolaire stoornissen.

De International Society for Bipolar Disorders (ISBD) ziet het als een belangrijke taak om jonge, veelbelovende onderzoekers te stimuleren en daarmee de toekomstige leiders in het veld te helpen ontwikkelen. Met de Dr. Samuel Gershon Award worden originele wetenschappelijke publicaties bekroond. Dr. Samuel Gershon is één van de “founding fathers” van de ISBD en een internationaal zeer gewaardeerde opinieleider op het gebied van stemmingsstoornissen, en bipolaire stoornissen in het bijzonder. Benno kreeg de Dr. Samuel Gershon Award voor zijn artikel: “Relationship between clinical features and inflammation related monocyte gene expression in bipolar disorder – towards a better understanding of psychoimmunological interactions”.

Benno Haarman kreeg de prijs uit handen van Dr. Samuel Gershon zelf (zie foto) en hij heeft de resultaten tijdens het congres gepresenteerd, waar het werk met enthousiasme werd ontvangen. Hij heeft een methode ontwikkeld en beschreven in het prijswinnende artikel die de mogelijkheid geeft om meer inzicht te verkrijgen in de relatie tussen genexpressie en psychiatrische symptomatologie. Met deze methode heeft hij de relatie tussen pro-inflammotoire genexpressie en symptomen van manie en depressie nader bestudeerd in cohort van bipolaire patiënten. Samengevat leverde dat de volgende interessante bevindingen op: 1. een mogelijke relatie tussen manische symptomen en pro-inflammatoire genexpressie, 2. een afwijkende immuunactivatie is geassocieerd een jongere beginleeftijd van de ziekte, 3. een toename van immuundysregulatie gedurende het beloop van de bipolaire stoornis en 4. ondersteuning voor de hypothese dat sommige stemmingsregulerende medicijnen een immuunsuppressieve werking hebben.

haarman-gershon
Benno Haarman (links) en Samuel Gershon na overhandiging van de Samuel Gershon Award.

Fred Bos overleden

Geplaatst op door Matthijs

Op 24 juli 2013 is Fred Bos op 81-jarige leeftijd overleden. Fred Bos richtte in 1987 de NSMD op, de Nederlandse Stichting voor Manisch-Depressieven. Met dit belangrijke initiatief, en zijn optredens op radio en TV, zette hij de manisch-depressieve stoornis in Nederland op de kaart, een eerste stap naar een grotere bekendheid van ernstige stemmingsstoornissen bij het algemene publiek, en daarmee ook een aanzet tot destigmatisering van psychiatrische ziekten. Fred had een aanstekelijke bevlogenheid, die beslist niet alleen een uiting was van zijn eigen bipolariteit. Samen met anderen maakte hij de NSMD tot een serieuze patientenvereniging. Hij droeg ook bij aan de in 1995 opgerichte Lithium Plus Werkgroep, het huidige KenBiS, waarin de NSMD/VMDB altijd een prominente rol heeft gespeeld. Fred bleef tot 1998 voorzitter van de NSMD, en was ook later, toen bij de VMDB, een graag geziene gast met een heel eigen, soms wat tegendraads geluid. In 2008 werd hij benoemd tot erelid van de vereniging. Legendarisch was zijn “bankstel in de hemel”, bedoeld voor de partners van de patiënten, als metafoor voor hun enorme bijdrage en inzet aan het omgaan met de bipolaire stoornis van hun geliefde. Wij zijn Fred Bos zeer erkentelijk voor zijn grote bijdrage aan de emancipatie van de mensen met een psychiatrische aandoening.

Ralph Kupka, voorzitter KenBiS