Maand: juni 2016

Voor het eerst is door middel van het bij elkaar voegen van resultaten uit onderzoek van kwalitatief hoog niveau onderzocht of psychologische behandeling effect heeft bij mensen met een bipolaire stoornis. Het blijkt dat psychologische interventies het aantal terugvallen en ziekenhuisopnames kan verminderen.
Matthijs Oud van het Trimbos-instituut (moud@trimbos.nl) heeft hierover in The British Journal of Psychiatry een artikel gepubliceerd,  dit is gebeurd in samenwerking met een groep van (inter)nationale experts (waaronder Ralph Kupka en Raphael Schulte). Verder is de evidentie gebruikt in de Engelse (NICE) en Nederlandse multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen

Het is bekend dat psychologische interventies werken bij stoornissen zoals schizofrenie en depressies. Maar het was tot voorkort onduidelijk of ze werken bij mensen met een bipolaire stoornis en voor welke type een professional moet kiezen in welke fase (manische, depressieve of stabiele) van de stoornis. En dit is wel van belang omdat medicatie alleen niet het probleem van terugvallen verhelpt; 60 procent van de patiënten heeft na het starten binnen twee jaar een terugval. Professionals zijn daarom gebaat bij aanvullende methoden om de patiënt te helpen.

De resultaten uit 55 RCT’s met 6010 patiënten zijn gebruikt om conclusies te kunnen trekken. Het blijkt dat psychologische interventies in veel gevallen het aantal terugvallen en ziekenhuisopnames vermindert en mogelijk depressieve symptomen verbetert. Het geven van psychologische interventies (in combinatie met farmacotherapie) gericht op het individu zijn effectief in het voorkomen van terugvallen, niet alleen op de korte (34 procent minder kans op een terugval) maar ook op de langere termijn (26 procent minder kans op een terugval). Ook collaborative care helpt, maar liet alleen op het voorkomen van ziekenhuisopnames duidelijke effecten zien (32 procent minder opnames). Voor andere interventies zijn er ook effecten maar de evidentie is minder robuust. Hierbij valt te denken aan het geven van groepspsycho-educatie (zorgt voor minder terugval en symptomen) en psycho-educatie aan de familie(verminderen terugval). Helaas blijkt niet uit onderzoek dat psychologische interventies een toegevoegde waarde hebben op de volgende uitkomsten: manische symptomen, kwaliteit van leven en psychologisch functioneren. Dit kan in de toekomst veranderen met meer onderzoek.

Op http://www.ggzrichtlijnen.nl/ is de multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen te vinden.

Klik hier voor het abstract van het artikel.

Referentie: Oud M, Mayo-Wilson E, Braidwood R, Schulte P, Jones S, Morris R, Kupka R, Cuijpers P, Kendall T.  (2016) Psychological interventions for adults with bipolar disorder: A systematic review and meta- analysis. Br J Psychiatry.

Op maandagavond 18 april heeft Altrecht Bipolair een familieavond georganiseerd. Er was een ruime opkomst van patiënten, naasten en familieleden. Er is uitgebreid stilgestaan bij de belangrijke rol die naasten vervullen in de behandeling van bipolaire patiënten en wat de bipolaire stoornis ook voor hen betekent.

Eline Regeer, psychiater en GZ psycholoog Susanne Demacker gaven een presentatie over de partner- relatiegroep die de afdeling Bipolair sinds enkele jaren verzorgt. Hierin werd aandacht besteed aan de stress en de veranderingen in de relatie die een episode teweeg kan brengen. Tevens werd besproken hoe tijdens een stemmingsepisode de patiënt verandert in zijn doen en laten en hoe na een stemmingsepisode angst voor terugval blijft bestaan. Hoe schuld- en schaamtegevoelens en vaak financiële en sociale gevolgen naar aanleiding van een episode te verwerken, maar hoe dit ook een sterke weerslag kan hebben op de partner. Hoe de partner steeds meer als ‘signaalpersoon’ fungeert en zijn of haar eigen leven en bezigheden op een laag pitje kan gaan zetten.

De partner- relatiegroep bestaat uit 5 bijeenkomsten waarin aandacht besteed wordt aan psycho-educatie, het verbeteren van de communicatie- en probleemoplossingsvaardigheden, het verminderen van de ‘expressed emotions’, aandacht besteed wordt aan het vergroten van het welbevinden van patiënt en partner,  het omgaan met stigma en het versterken van de positieve aspecten van de relatie.

Na de pauze heeft Roderik Schaepman aan de hand van het tonen van fragmenten uit de documentaire ‘Ver van Daan’, een documentaire over de ziekte van zijn vader, op een zeer betrokken en illustratieve wijze belangrijke thema’s in het omgaan met de bipolaire stoornis ter sprake gebracht. Hij benadrukte hierbij het belang van het met elkaar in gesprek gaan over de ziekte en de gevolgen hiervan om hiermee uiteindelijk meer betrokkenheid bij en begrip voor elkaar te krijgen. Altrecht Bipolair kijkt terug op een stimulerende interactieve avond.

De avond werd afgesloten met een borrel waarin de aanwezigen nog met elkaar hebben na kunnen praten.

 

Begin dit jaar werden de resultaten van een pilot studie naar functionele remediatie, bij patiënten met een bipolaire I stoornis, gepubliceerd in Journal of Affective Disorders.  De studie werd uitgevoerd bij GGZ-Noord-Holland-Noord, door Susan Zyto, klinisch neuropsycholoog (S.Zyto@ggz-nhn.nl), in samenwerking met dr. N. Jabben, dr. P. Schulte, dr. B. Regeer en prof. dr. R. Kupka.

In het algemeen bestaat er een grote discrepantie tussen het symptomatisch herstel van patiënten en de mate van functioneel herstel. Een aanzienlijk deel van de patiënten houdt namelijk ook buiten de stemmingsepisoden beperkingen die in verschillende domeinen van functioneren, bijvoorbeeld op sociaal en beroepsmatig gebied waarneembaar zijn.  Een aanzienlijk deel van deze functionele beperkingen blijken gerelateerd te zijn aan de (blijvende) cognitieve beperkingen die bij de bipolaire stoornis kunnen voorkomen.

De huidige studie onderzocht de haalbaarheid en effectiviteit van een gecombineerd groeps- en individuele functionele remediatieprogramma voor patiënten met een bipolaire I stoornis.

Twaalf patiënten kregen 6 groeps- gevolgd door 6 individuele behandelsessies met focus op het aanleren van cognitieve compensatiestrategieën in het dagelijks leven. De partners kregen psycho-educatie rondom de cognitieve beperkingen van de patiënt en werden betrokken bij het opstellen van individuele doelen. Uitkomstmaten waren 1) uitval 2) ervaringen van de deelnemers en 3) behandeleffecten op psychosociaal functioneren.

Wij vonden een lage uitval en een hoge tevredenheid van de deelnemers met het programma. Het psychosociaal functioneren toont een toename van het zelfstandig functioneren en een verbetering van functioneren op het gebied van werk.

Deze relatief korte interventie geeft een meer op maat aangepaste aanpak voor functionele remediatie en laat een goede uitvoerbaarheid, acceptatie en verbetering van psychosociaal functioneren zien. Als gevolg van een kleine steekproefgrootte en het ontbreken van een controlegroep zijn de resultaten echter voorlopig.

Referentie: Zyto, S., Jabben, N., Schulte, P.F., Kupka, R. A pilot study of a combined group and individual functional remediation program for patients with bipolar I disorder.  J Affect Disord. 2016 Apr;194:9-15

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26800305#