Jaar: 2024

Afgelopen week werden nieuwste bevindingen van het GUTS-onderzoeksteam van het UMCG (Magda Ioannou, Jenny Borkent, Iris Sommer, Benno Haarman) gepubliceerd in het tijdschrift Brain, Behavior, and Immunity. Het onderzoek, getiteld “Reproducible Gut Microbial Signatures in Bipolar and Schizophrenia Spectrum Disorders: A Metagenome-Wide Study,” onderzoekt de fascinerende link tussen het darmmicrobioom en psychiatrische stoornissen zoals bipolaire stoornissen (BD) en schizofreniespectrumstoornissen (SSD).

Belangrijkste bevindingen
Uitgebreide analyse: We voerden een uitgebreide metagenomische sequencinganalyse uit bij 103 Nederlandse patiënten met BD of SSD en 128 gezonde controlepersonen. Ons doel was om specifieke darmbacteriën te identificeren die geassocieerd zijn met deze psychiatrische aandoeningen.

Belangrijke ontdekkingen
– We ontdekten dat het darmmicrobioom van patiënten met BD/SSD significant verschilde van dat van gezonde controlepersonen.
– In totaal werden zesentwintig bacteriële taxa geïdentificeerd die verschillend aanwezig waren bij patiënten. Opmerkelijk waren de geslachten Lachnoclostridium en Eggerthella, die consistent vaker voorkwamen bij patiënten in verschillende cohorten.
– Met behulp van het CoDaCoRe-leeralgoritme identificeerden we twee bacteriële verhoudingen die specifiek zijn voor BD/SSD. Deze verhoudingen bleken zeer effectief te zijn in het onderscheiden van patiënten en gezonde personen, met een voorspellende waarde (AUC) van 0.77. Deze verhoudingen werden gereproduceerd in andere cohorten en correleerden ook positief met de ernst van psychiatrische symptomen en het gebruik van antipsychotica.

Associaties met medicatie
We zagen een positieve associatie tussen de aanwezigheid van Klebsiella en Klebsiella pneumoniae en het gebruik van antipsychotica.
Een nieuwe associatie werd gevonden tussen het geslacht Anaeromassilibacillus en het gebruik van lithium.

Waarom is dit belangrijk?
Onze bevindingen suggereren dat darmmicrobiële verhoudingen een betrouwbare methode kunnen zijn voor het identificeren van microbiële handtekeningen die specifiek zijn voor BD/SSD. Dit heeft grote potentie voor de ontwikkeling van diagnostische en prognostische hulpmiddelen in de psychiatrie. Bovendien opent het begrijpen van de darm-hersenconnectie nieuwe mogelijkheden voor therapeutische interventies die zich richten op het microbioom om psychiatrische symptomen te beheersen.

Toekomstperspectief
Dit onderzoek bevestigt het belang van de darm-hersen-as bij psychiatrische stoornissen en benadrukt de noodzaak voor verdere studies naar de therapeutische potentie van het moduleren van het darmmicrobioom. Wij zijn enthousiast over de mogelijkheden die dit biedt voor een beter begrip en behandeling van aandoeningen zoals BD en SSD.

Voor meer details kunt u het volledige artikel lezen via deze link.

 

Op 20 juni 2024 nam Ralph Kupka afscheid als hoogleraar bipolaire stoornissen aan het Amsterdam UMC/Vrije Universiteit. Hij sprak bij die gelegenheid een rede uit met de titel: ‘Bipolaire stoornis / aandoening / kwetsbaarheid: wat zeggen onze woorden?’ Daarin betoogt hij dat taal het krachtigste instrument is bij de behandeling van mensen met psychische problematiek.

In de GGZ gebruiken we elke dag vele woorden in de gedachtewisseling met en over onze patiënten. Of zijn het cliënten? Spreken we van psychische ziekten, stoornissen, aandoeningen, kwetsbaarheden, gevoeligheden? Of over psychische variatie, of neurodiversiteit? Psychische problemen zijn pijnlijk, maar de woorden die we kiezen om het te benoemen zijn het vaak ook. Woorden kunnen als helpend, ondersteunend, verzachtend en begripvol worden ervaren, maar ook als stigmatiserend, hard en denigrerend. Heb je een psychische stoornis, of ben je psychisch gestoord? Als behandelaar kun je elke dag opnieuw de kracht van woorden ervaren, en ook hoe gevoelig het soms ligt wat je zegt en hoe je dat zegt. En wat zeggen onze woorden eigenlijk?  Wat bedoelen we als we spreken van bipolaire ‘stoornis’, ‘aandoening’, ‘kwetsbaarheid’ of kortweg ‘bipolariteit’? Wat roept dat op bij de ander? Deze vraag werd voorgelegd aan veel patiënten, naastbetrokkenen en collega’s, en het resultaat geeft een gevarieerd beeld van de manier waarop wij elkaar proberen te begrijpen.

Van de rede is een opname gemaakt die hier terug te kijken is. De rede liever lezen? Dat kan hier..

Het jaarverslag 2023 van het landelijk Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen is vandaag verschenen. Ditmaal volledig digitaal en in een nieuw jasje gestoken! We nodigen u van harte uit het jaarverslag te lezen en met ons terug te blikken op een jaar waarin we als kennisnetwerk weer hard gewerkt hebben aan het behalen van onze doelstellingen.

Een speciaal woord van dank aan de deelnemende instellingen en donateurs van KenBiS; zij maken het hechte en bloeiende netwerk dat KenBiS is!

Lees hier het jaarverslag.

Op 20 juni nam Ralph Kupka afscheid als hoogleraar bipolaire stoornissen aan de VU. Ralph heeft een belangrijk deel van zijn loopbaan gewijd aan de zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis en hij deed veel wetenschappelijk onderzoek naar deze aandoening. Daarnaast enthousiasmeerde hij andere professionals om een bijdrage te leveren aan wetenschappelijk onderzoek.

Aan het einde van het symposium ter gelegenheid van zijn afscheid kreeg hij uit handen van Eline Regeer, voorzitter van het landelijk Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen (KenBiS), een bijzonder cadeau. KenBiS stelt als eerbetoon aan de bijzonder waardevolle inzet van Ralph Kupka op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar de bipolaire stemmingsstoornis de ‘Ralph Kupka Penning’ in als prijs.

De prijs zal elke twee jaar worden uitgereikt aan een persoon die een bijzondere bijdrage levert aan wetenschappelijk onderzoek naar de bipolaire stemmingsstoornis. De prijs zal in 2024 voor de eerste maal worden uitgereikt tijdens het najaarssymposium bipolaire stoornissen dat op 7 november zal plaatsvinden.

De prijs werd ontworpen door kunstenares Jennifer Hoes die ook de Willem Nolen Prijs heeft ontworpen. Over het ontwerp:

De bronzen penning is ‘tweepolig’ en deze polen zijn uitersten, waartussen een hele ‘wereld’ ligt. De ene kegelvormige pool verbeeldt sterke aantrekking tot de omgeving en de ander bollende pool een barrière tegen de buitenwereld. De samensmelting verbeeldt de vorm van een ‘hemellichaam’. Een figuur wat zich beweegt in het universum, zichzelf in balans moet zien te houden en onder invloed staat van krachten van buitenaf.