Artikelen over de bipolaire stoornis
De bipolaire stoornis; een beknopt overzicht
Vroege herkenning bipolaire stoornissen
De bipolaire stoornis wordt gemiddeld 10 jaar na aanvang van de klachten gediagnosticeerd. Effectieve behandelinterventies worden daardoor te laat ingezet. Op basis van het stadiëringsmodel wordt door de werkgroep ‘vroege herkenning bipolaire stoornissen’ van KenBiS per stadium de mogelijkheden besproken voor vroege herkenning. Lees het artikel.
Ouderen met een bipolaire stoornis
Door de vergrijzing zal ook het aantal ouderen met een bipolaire stoornis toenemen. Veroudering gaat gepaard met somatische comorbiditeit, cognitieve stoornissen en problemen die samenhangen met de levensfase. Dit alles kan een belangrijke rol spelen in de diagnostiek en behandeling van ouderen met een bipolaire stoornis. Onderzoek naar bipolaire stoornissen bij ouderen is vooralsnog beperkt. Ouderen worden vanwege de leeftijd en lichamelijke comorbiditeit vaak geëxcludeerd. Veel van wat bekend is over de diagnostiek bij en behandeling van ouderen met een bipolaire stoornis is dan ook afgeleid van onderzoek bij jongere volwassenen. In Nederland ontbreken specifieke richtlijnen voor bipolaire stoornissen bij ouderen.
In dit artikel worden de belangrijkste aanbevelingen geformuleerd.
Bipolaire stoornissen en middelengebruik
Veel patiënten met een bipolaire stoornis hebben in hun leven episoden van misbruik van of verslaving aan alcohol en of drugs. Het gezamenlijk voorkomen heeft een negatieve invloed op het beloop en kosten van beide stoornissen.
Psychotherapeutische behandelmogelijkheden voor bipolaire stoornissen
Voor het eerst is door middel van het bij elkaar voegen van resultaten uit onderzoek van kwalitatief hoog niveau onderzocht of psychologische behandeling effect heeft bij mensen met een bipolaire stoornis. Het blijkt dat psychologische interventies het aantal terugvallen en ziekenhuisopnames kan verminderen. Matthijs Oud van het Trimbos-instituut (moud@trimbos.nl) heeft hierover in The British Journal of Psychiatry een artikel gepubliceerd, dit is gebeurd in samenwerking met een groep van (inter)nationale experts (waaronder Ralph Kupka en Raphael Schulte). Verder is de evidentie gebruikt in de Engelse (NICE) en Nederlandse multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen.
Cognitieve stoornissen bij bipolaire stoornis
Aangezien er bij behandeling van de bipolaire stoornis gestreefd wordt naar volledig herstel en niet alleen dat van klinische symptomen, is het belangrijk rekening te houden met de mogelijke aanwezigheid van cognitieve stoornissen bij deze doelgroep, nu duidelijk is dat stoornissen in aandacht, geheugen en executief functioneren voorkomen tijdens zowel depressie als manie, maar ook kunnen blijven bestaan in afwezigheid van stemmingssymptomen en frequent interfereren met het dagelijks functioneren. De exacte oorzaak van de cognitieve stoornissen is vooralsnog onbekend, maar verschillende beïnvloedende factoren, zoals ziektekenmerken, comorbiditeit en psychofarmaca spelen een rol.
Genetica van de bipolaire stoornis; huidige stand van zaken
Familieonderzoek, tweelingstudies en adoptiestudies hebben aangetoond dat genetische factoren en omgevingsfactoren tezamen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van bipolaire stoornissen.
Protocol voor lichttherapie bij bipolaire stoornissen
De werkgroep chronotherapie van KenBiS heeft een protocol voor lichttherapie bij een depressieve episode in het kader van een bipolaire stoornis opgesteld. Een landelijk protocol voor de toepassing van lichttherapie bij bipolaire depressie ontbrak. In het Tijdschrift voor Psychiatrie verscheen in 2020 een essay van de werkgroep over dit protocol.
Lees hier het essay.
Psycho-educatie training manisch depressieve stoornissen voor hulpverleners
Psycho-educatie wordt in de Richtlijn Bipolaire Stoornissen van de NVvP aanbevolen als regulier onderdeel van de behandeling van bipolaire patiënten. Het betreft een systematisch uitgevoerd voorlichtingsprogramma aan patiënten en familieleden, waarin interactief aandacht wordt besteed aan symptomen, beloop, vroege herkenning en omgang met bipolaire stoornissen.