Nieuws

Op 20 juni 2024 nam Ralph Kupka afscheid als hoogleraar bipolaire stoornissen aan het Amsterdam UMC/Vrije Universiteit. Hij sprak bij die gelegenheid een rede uit met de titel: ‘Bipolaire stoornis / aandoening / kwetsbaarheid: wat zeggen onze woorden?’ Daarin betoogt hij dat taal het krachtigste instrument is bij de behandeling van mensen met psychische problematiek.

In de GGZ gebruiken we elke dag vele woorden in de gedachtewisseling met en over onze patiënten. Of zijn het cliënten? Spreken we van psychische ziekten, stoornissen, aandoeningen, kwetsbaarheden, gevoeligheden? Of over psychische variatie, of neurodiversiteit? Psychische problemen zijn pijnlijk, maar de woorden die we kiezen om het te benoemen zijn het vaak ook. Woorden kunnen als helpend, ondersteunend, verzachtend en begripvol worden ervaren, maar ook als stigmatiserend, hard en denigrerend. Heb je een psychische stoornis, of ben je psychisch gestoord? Als behandelaar kun je elke dag opnieuw de kracht van woorden ervaren, en ook hoe gevoelig het soms ligt wat je zegt en hoe je dat zegt. En wat zeggen onze woorden eigenlijk?  Wat bedoelen we als we spreken van bipolaire ‘stoornis’, ‘aandoening’, ‘kwetsbaarheid’ of kortweg ‘bipolariteit’? Wat roept dat op bij de ander? Deze vraag werd voorgelegd aan veel patiënten, naastbetrokkenen en collega’s, en het resultaat geeft een gevarieerd beeld van de manier waarop wij elkaar proberen te begrijpen.

Kijk hier de afscheidsrede terug.

Het jaarverslag 2023 van het landelijk Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen is vandaag verschenen. Ditmaal volledig digitaal en in een nieuw jasje gestoken! We nodigen u van harte uit het jaarverslag te lezen en met ons terug te blikken op een jaar waarin we als kennisnetwerk weer hard gewerkt hebben aan het behalen van onze doelstellingen.

Een speciaal woord van dank aan de deelnemende instellingen en donateurs van KenBiS; zij maken het hechte en bloeiende netwerk dat KenBiS is!

Lees hier het jaarverslag.

Op 20 juni nam Ralph Kupka afscheid als hoogleraar bipolaire stoornissen aan de VU. Ralph heeft een belangrijk deel van zijn loopbaan gewijd aan de zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis en hij deed veel wetenschappelijk onderzoek naar deze aandoening. Daarnaast enthousiasmeerde hij andere professionals om een bijdrage te leveren aan wetenschappelijk onderzoek.

Aan het einde van het symposium ter gelegenheid van zijn afscheid kreeg hij uit handen van Eline Regeer, voorzitter van het landelijk Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen (KenBiS), een bijzonder cadeau. KenBiS stelt als eerbetoon aan de bijzonder waardevolle inzet van Ralph Kupka op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar de bipolaire stemmingsstoornis de ‘Ralph Kupka Penning’ in als prijs.

De prijs zal elke twee jaar worden uitgereikt aan een persoon die een bijzondere bijdrage levert aan wetenschappelijk onderzoek naar de bipolaire stemmingsstoornis. De prijs zal in 2024 voor de eerste maal worden uitgereikt tijdens het najaarssymposium bipolaire stoornissen dat op 7 november zal plaatsvinden.

De prijs werd ontworpen door kunstenares Jennifer Hoes die ook de Willem Nolen Prijs heeft ontworpen. Over het ontwerp:

De bronzen penning is ‘tweepolig’ en deze polen zijn uitersten, waartussen een hele ‘wereld’ ligt. De ene kegelvormige pool verbeeldt sterke aantrekking tot de omgeving en de ander bollende pool een barrière tegen de buitenwereld. De samensmelting verbeeldt de vorm van een ‘hemellichaam’. Een figuur wat zich beweegt in het universum, zichzelf in balans moet zien te houden en onder invloed staat van krachten van buitenaf.

Vandaag verscheen de juni-nieuwsbrief van KenBiS met veel informatie over geplande bijeenkomsten, publicaties en wetenschappelijk onderzoek. Je leest de nieuwsbrief hier.

Het GGZ NHN-onderzoek Evaluating the effectiveness of a new community-based integrated service model on patient outcomes van Fabiana Engelsbel, Annet Nugter en René Keet is gepubliceerd in International Journal of Mental Health Systems.

In 2017 heeft GGZ Noord-Holland-Noord de organisatie van de behandelingen ingrijpend veranderd. De studie onderzoekt de effecten van het Specialisten Samen in de Wijk (SSIW)-model op de behandeluitkomsten van twee groepen cliënten. SSIW combineert expertteams met Flexibele Assertive Community Treatment (F-ACT)-teams om ambulante zorg te bieden. De resultaten van het onderzoek zijn ronduit teleurstellend: er kan geen verbetering in behandeluitkomsten worden aangetoond.

De onderzoekers hebben het verloop van symptomen en levenskwaliteit bij 930 voormalige F-ACT-cliënten vóór en na de overgang naar SSIW vergeleken. Daarnaast hebben ze het niveau van symptomatisch en maatschappelijk herstel bij 944 ‘Cure’ cliënten met een afgeronde stoornisspecifieke behandeling vóór SSIW vergeleken met 544 cliënten met een afgeronde geïntegreerde behandeling na de invoering van SSIW.

Opvallend genoeg vertoonden de symptomen van de voormalige F-ACT-cliënten niet veel verandering na de invoering van SSIW, hoewel de onderzoekers enige verbetering hadden verwacht. Ook hun kwaliteit van leven verbeterde niet zoals gehoopt. Zoals verwacht was het niveau van symptomatisch herstel voor en na SSIW vergelijkbaar voor de ‘Cure’ cliënten met een afgeronde behandeling, maar tot  verrassing van de onderzoekers verbeterden de sociale vaardigheden van de cliënten niet. Er werd echter ontdekt dat deze groep cliënten minder behandelsessies nodig had na de introductie van SSIW, terwijl de behandeluitkomsten gelijk bleven. De onderzoekers vermoeden dat het monitoren van procesuitkomsten, zoals het type behandeling dat wordt aangeboden, een positieve invloed zou kunnen hebben op de resultaten.

Op donderdag 20 juni aanstaande zal prof.dr. R.W. (Ralph) Kupka afscheid nemen als hoogleraar Bipolaire stoornissen. Om 15.45 uur zal hij een rede uitspreken getiteld ‘Bipolaire stoornis / aandoening / kwetsbaarheid: wat zeggen onze woorden?

Klik hier voor de uitnodiging voor deze openbare zitting die plaatsvindt in de aula van de Vrije Universiteit Amsterdam

In het najaar van 2024 (rond november) zal er weer een psycho-educatiecursus voor jongeren met een bipolaire stoornis op de polikliniek kinder- en jeugdpsychiatrie/psychologie van het Erasmus MC – Sophia in Rotterdam gaan starten. De cursus wordt aangeboden naast het reguliere zorgtraject.

Het betreft een reeks van vijf psycho-educatie sessies voor jongeren met een bipolaire stoornis in de leeftijd van 16-25 jaar (jonger in overleg). De cursus is bedoeld voor jongeren die in de afgelopen  +/- 2 jaar (langer in overleg) de diagnose hebben gekregen en open staan voor een dergelijke groep. Onderwerpen die aan bod komen binnen de cursus zijn o.a. symptomen, beloop, oorzaken, stress-kwetsbaarheidsmodel, erfelijkheid, medicatie, herkenning van vroege symptomen, relaties, vrijetijdsbesteding, studie en de toekomst. Ook is er ruimte voor lotgenotencontact tijdens de sessies.

Parallel aan deze jongerensessies zullen er sessies voor de naasten georganiseerd worden.

Mochten je interesse hebben, kan je huidige behandelaar contact opnemen en/of een verwijsbrief sturen naar het e-mailadres secretariaat.int@erasmusmc.nl.

Na aanmelding zal er contact worden opgenomen voor een digitaal kennismakingsgesprek en meer informatie over de data, tijden en plaats.

In ‘Huisarts en wetenschap’ verscheen in mei 2024 een belangrijke nascholing over tijdige herkenning van bipolaire stoornissen en hoe deze tijdige herkenning het resultaat van de behandeling beïnvloeden. Lees de nascholing hier!

Beekman RAL, Bedaux WLF, Lochmann van Bennekom MWH, Bisscheroux J, Hillegers MHJ, Regeer EJ.
Het belang van tijdige herkenning van bipolaire stemmingsstoornissen.
Huisarts Wet 2024;67: DOI:10.1007/s12445-024-2810-5.
Behalve W. Bedaux zijn alle auteurs lid van de werkgroep Tijdige Herkenning van Bipolaire Stoornissen van het Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen.

Tevens zijn er drie podcasts gemaakt over dit onderwerp. De podcasts zijn voor iedereen te beluisteren via de link https://www.henw.org/podcast-overzicht en specifiek voor de podcasts zelf:

https://app.springcast.fm/player/podcast/17800?theme=springcast

Ze zijn ook te beluisteren via podcastapps zoals
Spotify: https://open.spotify.com/show/53rjgd7ahCIiIMQD0HQZUv
Apple podcasts: https://podcasts.apple.com/nl/podcast/huisarts-en-wetenschap-podcast/id1683812274
Google podcasts: https://podcasts.google.com/feed/aHR0cHM6Ly9hcHAuc3ByaW5nY2FzdC5mbS9wb2RjYXN0LXhtbC8xNzgwMA

De nieuwsbrief van de MARIO screeningstudie over de maand mei is verschenen.Je leest hem hier.

In onze nieuwsbrief staat de uitnodiging voor de webinar ‘KOPP/KOV als jonge mantelzorgers’, georganiseerd door het MARIO team samen met ervaringsdeskundige Sandra van Met Zonder Ouders. Vanwege de grote belangstelling voor de webinar hebben ze de aanmeldingen inmiddels al moeten sluiten. Heb je wel interesse in de webinar? De webinar wordt opgenomen! Om deze te ontvangen kun je ons mailen via mario-check@amsterdamumc.nl.

Een recente studie op materiaal dat eerder verzameld werd binnen de Moodinflame-studie die werd uitgevoerd door Magda Ioannou en Benno Haarman van het UMCG, in samenwerking met onderzoekers van het Erasmus MC, LWU München en apDia, heeft belangrijke bevindingen opgeleverd over de aard van T-cel afwijkingen bij patiënten met een bipolaire stoornis.

Door gebruik te maken van multicolor flowcytometrie hebben we de samenstelling van verschillende geheugen- en pro-inflammatoire immuunsubpopulaties geanalyseerd in het bloed van 58 patiënten en vergeleken met 113 gezonde controlepersonen. We  onderzochten ook of er een verband was tussen cytomegalovirusinfectie en de samenstelling van deze immuunsubpopulaties. Daarnaast maten we de niveaus van interleukine-7 (IL-7), een belangrijke factor in de differentiatie van immuuncellen, in het serum van beide groepen.

De resultaten toonden aan dat patiënten met een bipolaire stoornis significant hogere niveaus van T helper-17, T regulerende en T geheugencellen vertoonden. Een infectie met het cytomegalovirus bleek geen verband te houden met de waargenomen afwijkingen, behalve bij de T helper-17 cellen. Bovendien waren de interleukine-7 niveaus significant lager bij patiënten met een bipolaire stoornis vergeleken met de gezonde controles.

We leiden daaruit af dat er iets abnormaals is in hoe onze T-cellen zich ontwikkelen en dat verder onderzoek naar de rol van IL-7 nodig is om dit beter te begrijpen.

Deze bevindingen openen nieuwe wegen voor het begrijpen van de immunologische aspecten van bipolaire stoornis en benadrukken het belang van verder onderzoek naar immuunmodulatie als toekomstig behandelmogelijkheid.

Ioannou M, Simon MS, Borkent J, Wijkhuijs A, Berghmans R, Haarman BCM, Drexhage HA. Higher T central and lower effector memory cells in bipolar disorder: A differentiation abnormality? Brain Behav Immun Health. 2024 Apr 4;38:100764. doi: 10.1016/j.bbih.2024.100764. PMID: 38600952; PMCID: PMC11004065.

https://doi.org/10.1016/j.bbih.2024.100764